رویکرد تاملی در اشعار محمود درویش

چکیده: رویکرد تأملی، تفکر عمیق انسان در طبیعت ، ماوراء طبیعت، انسان و هستی او ست . این گرایش، درشعرمعاصرعرب بویژه بین شاعران ادبیات مهجر، عمق بیشتری پیدا کرده و شاعران مقاومت فلسطین نیز تحت تأثیر بحرانهای سیاسی و اجتماعی سرزمین اشغالی، مکاتب ادبی غرب و پدیده غربت و تبعید، به این گرایش روی آوردند. از بین شاعران فلسطینی، محمود درویش به سبب تجارب شعری و فرهنگ غنی، متأثر از طبیعت فلسطینی و تجارب دوران کودکی در اشغال سرزمین و مکاتب ادبی غربی چون سمبولیسم و رمانتیسم، دوری از وطن و حس انسان گرائی ، ژرف اندیشی را بویژه در مراحل پایانی زندگی خود، هر چه بیشتر با شعر همراه کرد . به طوری که دهه 90، دهه چشم اندازهای فلسفی درویش معرفی شد. او در سراسر شعرش بویژه در دواوین اخیر چون «جداریه»، «أثر الفراشه»، «لا تعتذر عما فعلت»، «کزهر اللوز أو أبعد»، «سریر الغریبه»، در موضوعاتی چون مرگ و زندگی، ذات انسانی، عشق و محبت و مسائل اجتماعی چون آزادی، عدالت و ظلم ستیزی، شیوه ی تأمل را پیشه کرد. شاعر در این تأملات، پیوسته در جستجوی ابزارهای هنری نوتر بود، او رمز، اسطوره های ادبی و تاریخی، بینامتنیت در شاخه های مختلف آن و سبکی ویژه بین شعر و نثر را به شکلی هنرمندانه به کار گرفته است. ریتم و موسیقی داخلی، گفتگوی داخلی و تکرار، از اسالیب زیبای شاعر در این دواوین است. این اشعار و موضوعات جهانشمول آن نه تنها به سطح ادبیات عربی بلکه به ادبیات جهانی نیز رسید. این پژوهش با روش تحلیلی – توصیفی به بررسی اشعار تأملی محمود درویش می پردازد.